سور عزائم
به سوره‌های سجده، فصلّت، نجم و علق، که دارای آیات سجده واجب هستند، «سور عزائم» یا «عزائم السجود» گویند. قرائت این سوره‌ها در نماز جایز نیست.
محتویات
وجه تسمیه
«عزائم» از ماده عزم به معنای قصد، آهنگ و اراده به کار واجب و فریضه است. و در این مورد (سور عزائم) به معنای فریضه و کار واجب بکار رفته است. یعنی چون در این چهار سوره (نجم، فصلت، سجده و علق)، سجده‌های فریضه و واجب آمده است، به «عزائم» نامیده شده اند و به این علت آنها را «عزائم السجود» نامیده اند که اگر انسان چهار آیه سجده در این سوره‌ها را بخواند یا گوش دهد، بعد از اتمام آن واجب است سجده کند.
نامگذاری این سوره‌ها به عزائم از زمان پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و سلم می باشد. از این مطلب می توان استفاده کرد که این نامگذاری از طرف خود آن حضرت صورت گرفته است و مفسرین و یا دانشمندان علوم قرآنی در آن هیچ دخالتی نداشته اند.
احکام سور عزائم
برای سور عزائم، خواصی شفابخش شمرده شده، و احکام ویژه ای نیز در رساله های توضیح المسائل مراجع برای آنها ذکر گردیده است.
الف) در حرمت تلاوت این سوره ها برای شخص جنب و حائض و نفساء، اجمالا بحثی بین فقها نیست؛ ولی دو نظریه در این جا مطرح است:
۱. برخی از فقها، خواندن تمام این سوره ها را برای جنب و حائض و نفساء حرام می دانند؛ (حتی بسم الله الرحمن الرحیم این سوره ها را).
۲. برخی دیگر از مراجع تقلید، فقط خواندن خود آیه سجده را حرام می دانند نه همه سوره عزیمت را.
پس لازم است در این زمینه رعایت احتیاط شده و هیچ قسمت (حتی بسم الله الرحمن الرحیم) این سوره ها خوانده نشود، یا این که هر مکلفی در این زمینه به رساله مرجع تقلید خود، مراجعه نماید.
تذکر: طبق نظریه اول، چنانچه یک آیه از این سوره ها در لابلای دعا باشد، آن قسمت از دعا نیز نباید خوانده شود؛ مثل آیه «أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کمَنْ کانَ فاسِقاً لا یسْتَوُونَ»؛ که بخشی از سوره سجده است و در دعای کمیل ذکر شده.
ب) خواندن سوره های عزیمت، در نماز واجب، جایز نیست، حتی اگر نماز گزار عمدا یکی از این سوره ها را بخواند به صِرف شروع، نماز باطل است.
ج) اگر آیه سجده، خوانده یا شنیده شود، سجده واجب فوری است؛ بدین معنی که در اولین فرصت باید سجده کرد. پس اگر آیه سجده هم خوانده و هم شنیده شود، دو سجده واجب می گردد.
د) در سجده تلاوت، وضو، طهارت لباس و بدن، رو به قبله بودن و ذکر، لازم نیست؛ بلکه همین قدر که انسان، اعضاء هفتگانه سجده را بر زمین بگذارد کافی است. تذکر لازم این که واجب است پیشانی را بر چیزی قرار دهد که سجده بر آن صحیح است.
پانویس
- ↑ یعنی آیات: سجده/۱۵، نجم/۶۲، علق/۱۹، فصلت/۳۷.
- ↑ سیاح، احمد، فرهنگ بزرگ، جامع نوین (فرهنگ سیاح)، تهران، اسلام، چاپ پانزدهم، ۱۳۷۱، ج۲، ص۱۰۴۵.
- ↑ زحیلی و هبته بن مصطفی، تفسیر المنیر، ج۲۳، ص۱۱؛ و طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج۱۶، ص۲۵۴.
- ↑ طبرسی، فضل بن حسین، مجمع البیان، فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۵۶۹.
- ↑ به عنوان نمونه: امام خمینی، توضیح المسائل، نشر روح، چاپ ششم، سال ۱۳۷۸، ص۱۴۷.
- ↑ توضیح المسائل محشی، ج۱، ص ۲۱۲.
- ↑ سجده، ۱۸.
- ↑ توضیح المسائل محشی، ج۱، ص ۵۴۵.
منابع
- اندیشه قم، بازیابی: ۱۵ دی ماه ۱۳۹۲.
- نامگذاری سوره های قرآن، دانشنامه رشد، بازیابی: ۱۵ دی ماه ۱۳۹۲.
- مجله پاسدار اسلام، اسفند ۱۳۸۰ و فروردین ۱۳۸۱، شماره ۲۴۳ و ۲۴۴، در دسترس در پایگاه اطلاع رسانی حوزه، بازیابی: ۱۵ دی ماه ۱۳۹۲.
- پایگاه خبرگزاری حوزه.
| قرآن | |
| متن و ترجمه قرآن | |
| اوصاف قرآن | (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن) |
| اجزاء قرآن | آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه |
| ترجمه و تفسیر قرآن | تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن |
| علوم قرآنی | تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه |
| دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ | |
| تلاوت قرآن | تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن |
| رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن | |